Neandertales n’Asturies. Descubiertes dos mandíbules en 1994, por espeleólogos xixoneses y 6 años dempués de la investigación científica del afayu de neandertales más conserváu del mundiu. Agora pue vese una esposición mui completa del tema na Sala superior de la Oficina Turismu de L’Infiestu (Piloña). Como ye davezu nel país ta pocu divulgada y poro, desconocida ente la población. Y eso que yá se presentara itinerante en dellos llugaes como nel Muséu Arqueolóxicu d’Asturies (Uviéu).
Equí se caltienen restos perimportantes pal estudiu d’unos fósiles con ADN estudiable, güesos de 13 individuos incluyíos homes, muyeres, adolescentes y un neñu, xunto a cientos de ferramientes llítiques de sílex, perbién calteníos nel tiempu poles condiciones anósiques nes que s’alcontraron al inundase’l xacimientu que data de fai 49.000 años. Tampoco nun ye raro qu’anque los descubridores foren asturianos que venceyaron los restos a la Universidá d’Uviéu, la investigación la lleva xente de Madrid. Una comparanza cola situación de la llingua asturiana: conocida nos ámbitos académicos asturianos, nun ye normalizada nin conocida por tola población pola falta d’oficialidá nel ámbitu autonómicu.
Asina que son dos exemplos d’ayalgues (arqueolóxiques y filolóxiques) de les que la xente nun tiene conocencia enforma. Per un llau, de tener el tercer xacimientu d’una especie homínida estinta que surdió fai 400.000 años y per otru la falta de sofitu al emplegu normal del milenariu idioma llariegu pola poca seriedá cola que les instituciones lu traten. Divulgación, normalización y oficialidá, son les tres erbíes p’amosar unes realidaes d’importancia singular nel campu cultural qu’arreyaríen una mayor estima polo propio n’Asturies. Si se xuncieren dambes les dos cuestiones, arqueoloxía n’asturianu, habría mayor comprendoria de la importancia d’esti pueblu d’un millón d’habitantes ente’l restu la Humanidá.
La calidá cultural d’elles, ye superior a la cantidá que s’atope n’otros llugares. Ye singularizar un territoriu, caltener viva la so memoria y el so idioma llariegu nun mundiu cada vegada menos diversu con cánones ayenos a los que surden equí. La cultura ye’l valir que mos fai estremaos a los otros 8.000 millones d’humanos que’aliten nel planeta, y que como una marexada puen llevase a esti pueblu per delantre, inclusive enantes de que garre conciencia dafechu de la so bayurosa identidá.
